De behandeling van prostaatkanker hangt af van verschillende factoren zoals de snelheid van groei (agressiviteitgraad), de uitgebreidheid van groei en invasie (het stadium), uw algemene gezondheidstoestand, uw leeftijd, evenals van de voordelen en de eventuele nadelen en bijwerkingen van een eventuele behandeling.
Een onmiddellijke behandeling is niet steeds noodzakelijk
Bij mannen met een vroegtijdige diagnose van prostaatkanker, is agressieve behandeling niet altijd onmiddellijk noodzakelijk.
Sommige mannen behoeven zelfs op langere termijn geen actieve behandeling.
Inderdaad wordt bij kleine gelokaliseerde gezwellen – stadium 1 met lage
Gleason-score – vaak een “actieve surveillantie”, ook “watchful waiting” genoemd, aanbevolen.
Bij “actieve surveillantie” worden regelmatige controles uitgevoerd, dit door middel van bloedanalyse (PSA), rectaal onderzoek en indien nodig hernieuwde prostaatbiopten teneinde eventuele evolutie van de agressiviteit van het gezwel na te gaan.
Indien deze aanvullende testen zouden wijzen op verdere toename en agressiviteit van het gezwel, kan nog steeds tijdig een beslissing genomen worden om naar een actieve genezende behandeling over te gaan.
“Actieve surveillantie” is een goede behandelingsoptie bij kleine prostaatkankerletsels, welke geen klachten veroorzaken en waarvan verwacht wordt dat ze bijzonder traag groeien en beperkt blijven tot een kleine zone van de prostaat.
Een “actieve surveillantie” kan ook worden overwogen bij mannen waarbij actieve behandeling moeilijk is zoals bij slechte algemene gezondheidstoestand of bij gevorderde leeftijd.
“Actieve surveillantie” houdt evenwel een klein risico in, namelijk dat het kankergezwel toch kan groeien en uitzaaiingen tussen de controles, waardoor het soms moeilijker genezend te behandelen is.
Heelkundige verwijdering van de prostaat
Heelkunde bij prostaatkanker houdt in dat de volledige prostaatklier met de zaadblaasjes (radicale prostatovesiculectomie) wordt verwijderd.
Tijdens de ingreep worden vaak een aantal lymfeklieren rond de prostaat (de obturatoriusketens) mee verwijderd.
Radicale prostatectomie kan op verschillende manieren worden uitgevoerd:
- Klassieke heelkundige radicale prostatectomie via een kleine insnede boven het schaambeen.Via deze insnede worden prostaat en lymfeklieren verwijderd.
De klassieke prostaatoperatie wordt nog vaak aanbevolen bij doorgroei doorheen de prostaatkapsel (stadium 3) en bij vermoeden van klieruitzaaiingen.
- Robotgeassisteerde prostatectomie.Bij gelokaliseerde tumoren van de prostaat (stadium 1 en stadium 2) wordt vaak gebruik gemaakt van robotgeassisteerde heelkunde. Hierbij worden via een 5-tal kijkgaatjes in de buikwand, instrumenten ingebracht en gekoppeld aan een mechanisch toestel – de robot. De chirurg zit in een computerconsole en manipuleert de verschillende heelkundige instrumenten op afstand. Het gebruik van robotchirurgie laat de chirurg toe nauwkeurige bewegingen uit te voeren en vergroot het chirurgisch beeld zodat vaak minder kwetsuur ontstaat van de omliggende weefsels.
Uw artsen zullen met u bespreken welke type chirurgie het meest aangewezen is voor uw specifieke situatie.
Radicale prostatectomie, zowel klassiek als met de robot, houdt een minimaal risico in van urinaire incontinentie, welke meestal normaliseert na enkele weken mits intensieve bekkenbodem spieroefeningen.
Radicale prostatectomie, zowel klassiek als met de robot, houd een verhoogd risico in op erectieproblemen.
Indien zich dit voordoet, bestaan er verschillende behandelingsmogelijkheden om toch een volwaardige seksuele activiteit te beoefenen.
Uw artsen zullen eveneens met u bespreken welke de risico’s zijn op complicaties, dit in functie van uw persoonlijke situatie, uw leeftijd, uw lichaamstype, uw algemene gezondheid en vooral de agressiviteit van uw gezwel.
Radiotherapie
Radiotherapie gebruikt hoog energetische röntgenstralen met als doel de kankercellen ter plaatse te vernietigen.
Radiotherapie ter hoogte van de prostaat kan op 2 manieren worden toegediend:
Externe radiotherapie: gegeven door een toestel buiten het lichaam (IMRT : Intensity Modulated Radiotherapy).
Gedurende uitwendige radiotherapie ligt u op een röntgentafel waarbij een groot toestel rondom uw lichaam draait terwijl hoog energetische stralen computergestuurd op uw prostaat worden gericht.
Meestal worden tussen 35 en40 beurten radiotherapie gegeven, dit gespreid over verschillende weken.
Er wordt heden onderzocht of er met kortere schema’s – bv. 20 beurten, een even gunstig en genezend effect kan worden bekomen.
Radiotherapie door inplanten van radioactieve zaadjes (brachytherapie)
Bij brachytherapie worden onder volledige verdoving, dit onder echografische geleide, verschillende radioactieve jodiumzaadjes ingeplant in de prostaat.
Deze zaadjes leveren een lage dosis radiotherapie af, dit over een verlengde periode van 2 à 3 maanden.
Na een 3-tal maanden eindigt de radioactieve werking van de zaadjes spontaan.
De zaadjes dienen dan ook niet verwijderd te worden.
Bijwerkingen van radiotherapie kunnen o.a. veelvuldig plassen, pijnlijk plassen en urinedrang inhouden.
Eveneens worden darmklachten vastgesteld zoals slappe stoelgang, bloed in de stoelgang als pijn tijdens het ontlasten.
Erectieproblemen kunnen ook voorkomen, dit vaak op langere termijn.
Op langere termijn kan soms blijvende prikkeling van de blaas (radiocystitis) en van de darm (radiorectitis) voorkomen.
Er bestaat een kleine kans dat radiotherapie op langere termijn aan de basis ligt van andere kankergezwellen zoals blaaskanker of darmkanker.
Hormonale therapie
Hormonale therapie is gericht op het stopzetten van de productie van het mannelijk hormoon testosterone.
Prostaatkankercellen hebben inderdaad nood aan testosterone om verder te groeien.
Indien de aanvoer van het eigen lichamelijke testosterone wordt geblokkeerd, gaan prostaatkankercellen afsterven of in sommige gevallen trager aangroeien.
Verschillende soorten hormonale therapie omvatten :
- Medicijnen die de productie van het testosterone in het lichaam blokkeren: LH-RH (luteinizing hormone – releasing hormone) agonisten verhinderen de testikels om testosterone aan te maken, dit door het blokkeren van de hormonen welke gestuurd worden vanuit de hypofyse. Verschillende soorten LH-RH agonisten zijn : leuprolide (Lucrin, Depo-Eligard), gosereline (Zoladex), cryptoreline (Dekapeptil) e.a.
- Medicatie die verhindert dat testosterone de kankercellen bereikt: anti-androgenen verhinderen testosterone om de kankercellen te bereiken en te prikkelen. Voorbeelden hiervan zijn bicalutamide (Casodex), flutamide (Eulexin), cyproterone acetaat (Androcur). Deze medicijnen worden vaak gegeven samen met een LH-RH agonist of in het begin van de behandeling met LHRH-agonisten.
- Heelkunde waarbij de hormoon producerende cellen ter hoogte van de testikels worden verwijderd (orchiëctomie of heelkundige castratie).
Verwijdering van de testikels of van het weefsel binnen de testikels verlaagt op spectaculaire wijze de testosteronespiegel in uw lichaam. Deze behandeling is één van de meest efficiënte behandelingen om lage testosteronespiegels te bekomen.
Hormoontherapie wordt gebruikt bij gevorderde prostaatkanker waar genezing niet meer mogelijk is.
Hormonale therapie doet de kankergezwellen en de uitzaaiingen in klieren en andere organen verschrompelen en vertraagt de tumorgroei.
Bij patiënten met vroegtijdig vastgestelde prostaatkanker kan hormoontherapie worden gebruikt om de prostaatkankergezwellen in volume te doen verminderen, dit alvorens naar een definitieve genezende behandeling over te gaan zoals heelkundig verwijderen van de prostaat (prostatectomie) of radiotherapie.
Hormonale therapie versterkt het effect van radiotherapie en wordt vaak in combinatie gegeven met uitwendige bestraling.
Hormonale behandeling wordt eveneens toegepast wanneer na een heelkundige operatie of na radiotherapie, het prostaatgezwel teruggroeit.
Als neveneffect van hormonale therapie vermelden we vermindering van het libidogevoel, erectieproblemen, warmteopwellingen (vapeurs), osteoporose en gewichtstoename.
Hormonale behandeling kan ook het risico op hartfalen verhogen.
Chemotherapie
Chemotherapie wordt gebruikt om snelgroeiende kankercellen te vernietigen.
Chemotherapie wordt intraveneus toegediend.
Chemotherapie wordt gebruikt bij mannen met snelgroeiende, agressieve en uitgezaaide prostaatkanker wanneer het kankergezwel weerstandig geworden is aan de verschillende klassieke hormonale behandelingsmodaliteiten.
Chemotherapie wordt toegediend in onderling overleg tussen uw behandelende urologen en de oncologen.